Manastir Ćelije se nalazi na oko 6 kilometara od Valjeva i pripada eparhiji Valjevskoj. Smešten ne na levoj obali reke Gradac u ataru sela Lelić. Manastir je okružen brdima i sakriven u kotlini reke Gradac.
Istorija manastira Ćelije
Precizno vreme nastanka manastira nije poznat. Narodno predanje manastir vezuje za vreme kralja Dragutina (1281-1316).
Za vreme turskog ropstva manastir je često bio rušen i paljen. Duhovnici ovog manastira su često bili istaknute vođe protiv turskog ropstva te iz tog razloga ovaj manastir je često bio meta turskih odmazdi.
U XVIII veku Manastir igra značajnu ulogu u životu Valjevske nahije. U vreme Karađorđevog ustanka 1804. godine knez Aleksa Nenadović i vojvoda Ilija Birčanin (čiji se grob do danas nalazi u porti manastirske crkve) behu među prvima posečeni od dahija, a zajedno sa njima i arhimandrit Rafailo, poznatiji u narodu kao Hadži – Ruvim, koji postrada mučenički za veru Hristovu. Manastirski konaci su služili kao vojna bolnica sve do pada Karađorđeve Srbije.
U 19. veku u Ćelijama se osniva jedna od prvih osnovnih škola za vreme Miloša Obrenovića. U ovoj školi je Sveti Vladika Nikolaj Velimirović naučio prva slova.
Manastir je poznat po tome što je u njemu živeo arhimandrit dr Justin Popović (1894 — 1979), sveti Ava Justin, Veliki Svetionik Ćelijski, Svesrpski i Svepravoslavni, čiji se grob nalazi na južnoj strani oltara, a po čijoj želji, grob nema drugog spomenika osim ovećeg kamenog Krsta i cveća na humci.
Manastir Ćelije je 1837. godine pretvoren u parohijsku crkvu, što je ostao do 1928, kada su odlukom Svetog Arhijerejskog Sabora pretvoren u ženski manastir.
Pod upravom igumanije Glikerije Janjić od 1962. godine Manastir doživljava pravi ekonomski i duhovni procvat. Podignuta je divna zgrada konaka u srpsko – vizantijskom stilu, sa kapelom posvećenom Sv. Jovanu Zlatoustu; i isto takva narodna trpezarija, kao i mnoge druge potrebite prostorije i konaci; a kruna svega je renoviranje manastirske crkve sa novopodignutim zvonikom, i osnivanje Duhovne biblioteke „Otac Justin“ u Valjevu.
Najstarija ikona u manastiru je ikona Sabora Svetih Arhangela, zaštitnika ovog svetog hrama, a potiče iz vremena pre 1798. godine, jer je tada priložena manastiru.
Svake godine, od 1996. na reci Gradac, po ugledu na krštenje Gospoda Hrista u Jordanu, Manastir organizuje saborno krštenje, uz prisustvo većeg broja duhovnika i sveštenika, gde se krštava na stotine duša od 7 (meseci) do 77 (godina.
Do manastira sa glavnog puta se može doći stepenicama koje imaju više od 900 stepenika. Spuštajući se stepenicama usput nailazite na nekoliko pravoslavnih pouka postavljenih pored. Za one koji ne vole napornije pešačenje do manastira se možete spustiti krivudavim putem.
Veb sajt manastira: celije.org.rs
