Manastir Rača se nalazi u blizini Bajine Bašte, u podnožju planine Tare. Smešten je na desnoj obali reke Rače koja je desna pritoka Drine. Manastir pripada Eparhiji žičkoj i predstavlja nepokretno kulurtno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
Istorija manastira Rača
Prema predanju, manastir Raču je podigao 1275. godine srpski kralj Dragutin. Manastir je nalazio u nekadašnjoj Sokolskoj nahiji. Više puta je uništavan i ponovo iz pepela građen (rušenje 1459, 1690, 1813, 1943 – a obnavljan 1795, 1835, 1961,1996).
Riznica manastira Rače bila je jedna od najbogatijih u našim srednjovekovnim manastirima. Čuvala je mnoge crkvene predmete, zlatne sasude, crkvene utvari, crkvene rukopisne knjige, odežde i mnoge druge dragocenosti. Mnoge od tih predmeta Turci su uništili. Velika seoba pod patrijarhom Arsenijem III Čarnojevićem 1690. godine povukla je za sobom mnoge monahe koji su sa sobom poneli i preostale dragocenosti. Nakon seobe manastir sasvim opusteo.
Od 1690. do 1795. godine manastir Rača bio je u ruševinama. Zahvaljujići Hadži Melentiju Stefanoviću obnova manastira organizovana je 1795. godine. Hadži Melentije Stefanoviće arhimandrit i kasnije ustanički vođa uspeo je preko vaseljenskog patrijarha da dobije sultanov ferman o obnovi.
U Rači je za vreme Drugog svetskog rata čuvano Miroslavljevo jevanđelje najveći i najvažniji dokument srpske književnosti iz 12. veka. Za vreme Drugog svetskog rata iguman Platon Milojević ga je sačuvao ispod kamenih ploča u oltaru crkve i to ga je spaslo od bugarske kaznene ekspedicije koja je 1943. spalila sve manastirske objekte. Manastir je obnovljen u roku od godinu dana.
Kako je Iguman Hadži Milentije bio jedan od vođa u Prvom srpskom ustanku protiv Turaka, nakon sloma ustanka, za odmazdu Turci su 16. oktobra 1813. godine spalili manastir i ubili dva kaluđera.
Kasnije je manastir ponovo obnovljen zahvaljujući Hadži Milentiju i tada su angažovani najbolji graditelji toga vremena.
Manastir Rača tokom XX veka
Tokom Drugog svetskog rata u manastiru se čuvalo Miroslavljevo jevanđelje najvažnije delo srpske književnosti iz srednjeg veka. Pretpostavlja se da je u ovom manastiru prenoćio kralj Petar II Karađorđević dok se povlačio iz Beograda ka Nikšiću i kasnije ka Londonu. 1943. godine manastir je spaljen od strane Bugara. Zahvaljujući igumanu Platonu Milojeviću Miroslavljevo jevanđelje je ostalo sačuvano i sakriveno ispod kamene ploče u oltaru.
Patrijarh srpski gospodin Pavle je bio je u dva maha monah u Manastiru Rača, od 1948—1950. i 1951—1955. godine. Zahvaljujući njemu, deo svetih moštiju kralja Dragutina, osnivača i ktitora manastira, mogu se videti u manastiru.
Manastir je vekovima bio mesto gde se prepisivale knjige. Tako je nastala Račanska prepisivačka škola. U manastiru se, od 1995. godine, u prvoj nedelji oktobra, održavaju duhovne svečanosti „Dani Rače ukraj Drine”.
Lokacija manastir Rača
Nalazi se nekih 6 km od Bajine Bašte. Manastir je okružen izuzetnim turističkim mestima poput nacionalnog parka Tara, velikog ski centra kao i velelepnog kanjona reke Drine. Na par kilometara od manastira se nalazi Mećavnik (Drvengrad) a nije ni Višegrad daleko.
