Manastir Kovilje je manastir srpske pravoslavne crkve koji se nalazi pod planinom Javor, u selu Smiljevcu, opština Ivanjica. Smešten je na desnu obalu reke Nošnice i pripada Eparhiji žičkoj. Posvećen je Sv. arhanđelima Gavrilu i Mihajlu.
Istorija manastira Kovilje
O vremenu nastanka manastiru ne postoji sačuvan podatak. Međutim neki sačuvani zapisi svedoče o dugoj i bogatoj istoriji, stradanjima i obnovama.
Manastir čine dva hrama iz različitih vremenskih perioda, spojena u jedinstvenu arhitektonsku celinu. Starija crkva se veruje da je iz perioda 12. ili 13. veka.
Sagradili su je monasi pustinožitelji, za svoje potrebe, u potrazi za teško pristupačnim i tihim, izolovanim predelima, koristeći potkapinu – plitku pećinu u stenovitoj litici strme obale uz koju su organizovali i manji manastir. Ova starija crkva je posvećena Svetim Arhangelima dok je mlađa crkva posvećena Svetom Nikolaju, arhiepiskopu Mirlikijsom.
Najstariji pomen Manastira Kovilja i njegove pećinske crkve zabeležen je u Kruševskom pomeniku iz 1606. godine. Zapustelu monašku obitelj i delimično porušen hram zatekao je raški mitropolit Gavrilo, potonji srpski patrijarh i svetitelj, 1644. godine. On o tome kazuje u zapisu koji unosi 1651. godine na stranicu četvorojevanđelja.
U ovom manastiru je otvorena jedna od najstarijih škola u Srbiji, 1867. godine.
Početkom XIX veka, u odsustvu kaluđera, pretvoren je u parohijsku crkvu. Odolevao je mnogim nevoljama i ratnim sukobima, seobama stanovništva ali je na kraju zapusteo krajem XX veka.
Manastir Kovilje je obnovljen 2005. godine, a u periodu 2007 – 2009. godine izgrađen je i manastirski konak. Zaštićen je od strane Republike Srbije kao spomenik kulture od velikog značaja.
Veb sajt: orthodoxkovilje.rs
