Manastir Nikolje se nalazi u selu Rošci nedaleko od Ovčar Banje. Smešten je u prelepom kraju Ovčarsko-kablarske klisure u podnožju planine Kablar. Manastir pripada Eparhiji žičkoj.
Istorija manastira Nikolje
Ne zna se tačno ktitor nikoljske crkve. Prema ikoni koja se čuva u narodnom muzeju u Beogradu , može se videti da je ikonopisana u Nikolju 1489. godine.
Manastir je kroz istoriju stradao od Turaka. Vuk Stefanović Karadžić je zabeležio jednom prilikom da je u ovom manastiru živelo čak 300 kaluđera.
Jedno vreme utočište u manastiru je našao i Miloš Obrenović sa porodicom, koji se sa narodom krio od Turaka. Miloš Obrenović je u porti 1817. godine sagradio konak koji se i danas po njemu zove. Kasnije je manastiru poklonio i jednu vodenicu u Prijevoru i nešto zemlje.
Nikoljska crkva je mala i neobično je to što se u nju ulazi sa južne strane crkve.
Danas je Manastir Nikolje ženski manastir i zaštićen je kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.
Manastir Nikolje slavi slavu Prenos moštiju Svetog Nikole koji se praznuje 22. maja(9.maja popravoslavnom kalendaru).
Nikoljsko jevanđelje
Iz ove crkve potiče čuveno Nikoljsko jevanđelje pisano na ćirilici u kožnom povezu sa „zlatnim“ minijaturnim ilustracijama. Nije se sa preciznošću tačno kada je ovaj dokument nastao. Pretpostavlja se da je nastao negde u periodu između 14. i 15. veka.
Pisano je srpskoslovenskim jezikom, sa elementima narodnog govora. Rukopis je posvećen četvorici jevanđelista — Mateji, Marku, Luki i Jovanu pa svako poglavlje počinje ukrašenim inicijalom i raskošnom vinjetom.
Od vremena svog nastanka, pa do današnjeg dana, ovaj izuzetno dragocen spomenik srpske kulturne baštine, prevalio je dug i misteriozan put. Dugo se nalazio u ovom manastiru 1854. godine kada ga je Aleksa Vukomanović odneo u Narodnu biblioteku Srbije. Za vreme Prvog svetskog rata mu se gubi svaki trag.
Tek nakon svih ratova, 1964. godine, došlo se do saznanja da se deo izgubljenog srpskog kulturnog blaga, između ostalog i Nikoljsko jevanđelje, čuva u biblioteci privatnog kolekcionara ser Čestera Bitija u Dablinu.
Tražeći mišljenje o nekim slovenskim rukopisima koji su se nalazili u ovoj čuvenoj biblioteci, londonski slavista Džon Barnikot obratio se arheografu Vladimiru Mošinu, šefu Arheografskog odeljenja Narodne biblioteke Srbije, za pomoć. Nakon što je pregledao snimke tekstova koje mu je Barnikot poslao, Mošin zaključuje da su u pitanju davno nestali rukopisi koji su do Prvog svetskog rata bili čuvani u Narodnoj biblioteci Srbije. Reč je, zapravo, bila o tri srpske srednjovekovne knjige: Nikoljsko jevanđelje (kraj 14.- početak 15. veka), Srpsko četvorojevanđelje (kraj 13.- početak 14. veka) i Praznični minej Božidara Vukovića, štampan na pergamentu 1537. godine. Kako su ove dragocene knjige, nestale u ratnom vihoru, dospele u biblioteku ser Čestera Bitija u Irskoj, nije sasvim poznato.
Nakon smrti, prema testamentu, ser Čester Biti je predao svoju zbirku Republici Irskoj tako da se danas nalazi u Biblioteci u Dablinu. Vladimir Davidović je dobio kopiju Nikoljskog jevanđelja koja je odštampana u sto luksuznih primeraka. Primerci ove knjige poslati su u najvažnije biblioteke sveta i Srbije.
