Bogorodičina crkva u selu Donja Kamenica pripada Eparhiji timočkoj Srpske pravoslavne crkve. Ovu misterioznu crkvu često nazivaju „Srpski Notr Dam“.
Istorija Bogorodičine crkve u Donjoj Kamenici
Prema istraživanjima crkva je sagrađena najverovatnije u prvoj polovini 14. veka ili krajem 13. veka. Kao mogući ktitor pominje se veliki vojvoda despota Lazara Brankovića, Mihajlo Anđelković koji je u tom periodu vladao tim krajevima. Takođe smatra se da su na gornjem delu crkve naslikani Mihajlo i njegova supruga sa tri sina.
Međutim tumačeći istraživanja turskih popisa pronalaze se podaci koji potpuno isključuju mogućnost da je Mihajlo Anđelković bio gospodar ove oblasti a samim tim i ktitor ove crkve. Postoji mogućnost da je ktitor ove crkve bio i neki nepoznati bugarski vlastelin.
Ono što je misteriozno za ovu crkvu jeste mešavina stilova gradnje. Naime u njenoj arhitekturi je vidljiv uticaj gotskog stila u kombinaciji sa moravskim stilom što je potpuno netipično za naše krajeve.
Freskopis Bogorodičine crkve u Donjoj Kamenici
Ova crkva je pravi biser kada je freskoslikarstvo u pitanju. Tako se ovde nalazi freska svetih ratnika Teodora Tirona i Teodora Stratilata, koji zagrljeni jašu na konjima.
Pored ktitorskih portreta, u prvoj zoni naosa su prikazani sveci, dok su iznadnjih naslikana Stradanja Hristova i Veliki praznici. U oltarskom delu je prikazana Bogorodica sa Hristom i anđelima, kao i Poklonjenje arhijereja. Posebnu pažnju privlači predstava Sv. Đorđa Diasoritisa, čiji je kult vezan za grčko ostrvo Amorgos u Kiklandskom arhipelagu.
Ono što je veoma specifično za Bogorodičinu crkvu jeste to da su lica na freskama oštećena, na svim freskama izuzev jedne. Jedina očuvana freska je prikaz Tajne večere. Rasprostranjeno je mišljenje da su ova oštećenja nastala u periodu turske vladavine. Međutim, postoje i tvrdnje da freske nisu oštetili Turci, već da su oštećenja proistekla iz paganskih verovanja. Naime, bilo je rasprostranjeno verovanje da ako se ošteti lice freske, na taj način može da se povrati vid članu porodice, ili bliskoj osobi.
Na gornjem spratu crkve na freskama je, između ostalog, prikazan ciklus stradanja Svete Petke, a jedna od najneobičnijih fresaka je upravo prikaz Svete Petke obnaženih grudi.
Vizantijsko plava boja u crkvi
U ikonopisanju crkve korišćena je vizantijsko plava boja. Ovo svedoči o nameri ktitora da crkva bude vekovima duhovni centar za vernike. U srednjem veku nije bilo lako, a posebno ne jeftino nabaviti vizantijsko plavu boju. Često je sama boja bila skuplja od zlata iz razloga što se teško pribavljala. U semantici boja vizantijsko plava je simbol nebeskog mira i nematerijalne vrednosti.
Crkva je pod zaštitom države kao kulturno dobro od izuzetnog značaja. Briga meštana Donje Kamenice o ovoj svetinji je izuzetna pa tokom leta crkva je okružena prelepim cvećem što celom ovom mestu daje neverovatnu dimenziju.
Sve do 1932. godine bila u stanju propadanja; njeno kube i znatan deo oltarskog prostora je bio u ruševinama od 1923. godine. Konzervatorski radovi na živopisu i arhitekturi crkvice su okončani 1958. godine.
Lokacija Bogorodičine crkve
Bogorodičina crkva se nalazi na levoj obali Trgoviškog Timoka u selu Donja Kamenica. Udaljena je oko 14km od Knjaževca, 50 km od Pirota, i oko 70km od Niša.
